Wie beslist er als je dat zelf niet meer kunt? Bijvoorbeeld door een auto-ongeluk, een herseninfarct of als gevolg van een langdurig ziekteproces, zoals dementie. Het is geen vraag waar je graag over nadenkt. Maar wel heel belangrijk. Om zelf de regie te behouden over jouw behandelingen en leven als je wilsonbekwaam bent, kun je een wilsverklaring opstellen. Hoe en wat? Daar vertellen we je in deze blog meer over.
Wanneer ben je wilsonbekwaam?
Iemand die zelfstandig beslissingen kan nemen en de gevolgen daarvan overziet, is wilsbekwaam. Als je wilsonbekwaam bent, dan ben je niet (meer) in staat om zelf beslissingen te nemen. Bijvoorbeeld over je medische behandelingen. Je kunt ook tijdelijk wilsonbekwaam zijn, bijvoorbeeld bij ziekte of medicijngebruik.
Voorkom onduidelijkheden met een wilsverklaring
Je kunt er niet vanuit gaan dat je partner, kinderen of naaste familie precies weten wat jij zou willen als je wilsonbekwaam bent. Die onduidelijkheden voorkom je liever. Wil je zelf de regie houden over jouw behandeling? Dan is een wilsverklaring de oplossing.
In een wilsverklaring geef je aan welke medische behandelingen of zorg jij wel of niet wilt. Je kunt bijvoorbeeld opschrijven dat je niet gereanimeerd wilt worden bij een hartstilstand. Of je eventuele euthanasiewensen aangeven en bepalen wie jouw vertegenwoordiger is.
Soorten wilsverklaringen:
- In een behandelverbod geef je aan welke behandelingen je niet wilt, zoals beademing of kunstmatige voeding.
- In een verklaring niet-reanimeren schrijf je op dat je bij een hartstilstand niet gereanimeerd wilt worden. Je kunt ook een speciale ketting – een penning – dragen, waar dit op staat. Deze kun je aanvragen bij de Patiëntenfederatie Nederland. Een arts moet zich altijd houden aan een niet-reanimeren verklaring.
- Een schriftelijk euthanasieverzoek omschrijft wanneer je zou willen dat een arts je helpt met sterven. Je schrijft op wat voor jou ondraaglijk lijden is. De arts beslist wel altijd of jouw situatie past bij de eisen van de wet. Euthanasie is niet iets waar je volgens de wet per definitie recht op hebt. Wil je weten hoe je een euthanasieverklaring schrijft? De overheid heeft een handreiking schriftelijk euthanasieverzoek gemaakt.
- In een wilsverklaring kun je ook een vertegenwoordiger aanwijzen, iemand die namens jou praat als je dat zelf niet meer kan. Je vertegenwoordiger mag met jouw arts praten en medische beslissingen nemen, als jij zelf wilsonbekwaam bent. Dit geldt niet voor euthanasie.
- In je wilsverklaring kun je ook aangeven of je wel of niet wilt meedoen aan medisch onderzoek. Of dat je organen of weefsel wilt afstaan na je dood.
Wilsverklaring: wat als je zorgt voor iemand anders?
Het kan natuurlijk zijn dat je zorgt voor iemand anders. Bijvoorbeeld voor je kind, een gehandicapt familielid, een oudere broer of zus of je ouders. In een wilsverklaring kun je ook opnemen wat er moet gebeuren met de zorg voor iemand anders als jij wilsonbekwaam bent. Je kunt hier specifieke instructies over opnemen, bijvoorbeeld over wie er verantwoordelijk moet zijn voor de persoon voor wie jij zorgt. Hiervoor kun je een voorkeurslijst opstellen van familieleden, vrienden of professionele zorgverleners.
Het helpt als je deze instructies zo specifiek mogelijk maakt en bespreekt met de mensen, die jij hebt aangewezen. Weet wel: een wilsverklaring met betrekking tot de zorg voor een ander wordt meestal gezien als richtinggevend.
Hoe regel je een wilsverklaring?
In principe mag je van de overheid zelf een wilsverklaring opstellen. Het maakt niet uit of je deze typt of met de hand schrijft. Deze is rechtsgeldig als daar je naam, handtekening en datum op staan. Wat wel belangrijk is, is dat je met je arts en familie praat over je wilsverklaring. De arts weet dan wat je wel en niet wilt en kan je adviseren. En voor familie is het belangrijk om te weten waar je je wilsverklaring bewaart. Je kunt je wilsverklaring ook op laten nemen in je medisch dossier.
Kun je je wilsverklaring nog wijzigen?
Een wilsverklaring is niet in beton gegoten. Veranderen je wensen? Dan kun je je eerdere verklaring aanpassen of een nieuwe schrijven. Bespreek dit dan wel weer met je arts en familie, zodat zij ook weten dat je wensen veranderd zijn.
In hoeverre is een wilsverklaring bindend?
Dat verschilt per situatie. Als er in jouw wilsverklaring staat dat jij iets níet wilt, bijvoorbeeld reanimatie, dan moet jouw arts zich daaraan houden. Staat er in een wilsverklaring iets wat je wél wilt, dan is de arts niet verplicht om zich eraan te houden. Bijvoorbeeld in het geval van euthanasie.
Wat als je geen wilsverklaring hebt?
Heb je geen wilsverklaring geschreven of geen vertegenwoordiger aangewezen? Dan vraagt de arts eerst aan de echtgenoot of partner om beslissingen te nemen. En anders aan een ouder, kind, broer of zus. Als er niemand is, die vertegenwoordiger wil of kan zijn, neemt de arts zelf de beslissingen.
Goed om te weten is dat een arts of familieleden nooit mogen beslissen over euthanasie. Dit mag alleen als de patiënt daar zelf om vraagt, mondeling of schriftelijk. Hier zijn vanuit de wet wel bepaalde eisen aan verbonden.
Download de gratis checklist
Wil je de informatie uit deze blog nog even beknopt op een rij? Download dan onze gratis checklist.
